U bent op zoek naar een goochelaar? Bel 0318-727828 of 06-20285267, of mail naar info@goochelaars-nederland.nl.
Home | Goochelen | Uit de oude goocheldoos | Doorgestoken kaart
Doorgestoken kaart
Het is me opgevallen dat goochelaars zich nogal eens laatdunkend uitlaten over diegenen onder onze vakbroeders, die hun magische effecten met behulp van handlangers en ingewijden bereiken. Waarschijnlijk komt dat mede doordat veel collegae niet beseffen dat het werken met "stooges" een spelletje is, dat heel precies en heel geraffineerd moet worden gespeeld. Pas je de spelregels te slordig toe, dan is het gebruikte middel alleen maar een verzwakking van het beoogde doel.Het gaat in feite om één belangrijk punt: het publiek mag nooit ofte nimmer in de gaten krijgen dat er met een ingewijde wordt gewerkt. Nogal logisch, zou je denken. Maar wat zien we vaak in de praktijk? Of de van tevoren ingelichte assistent doet zijn werk veel te dilettantisch, óf - en dat is zeker even erg - er worden zulke overdreven effecten gepresenteerd dat zelfs de meest argeloze toeschouwer aan zijn klomp aanvoelt dat er sprake is van doorgestoken kaart. Dat is jammer en onnodig; bij een goed en subtiel gebruik van een ingewijde kan een goochelaar de meest ongelofelijke wonderen verrichten.
Hoe het beslist niet moet, zien we al jaren in circusprogramma's die besloten worden met het traditionele slotnummer "de onberijdbare ezel". U kent het wel, die "spontane" medewerking van het publiek. Mannen en vrouwen klimmen over de rand van de piste en proberen de ezel te berijden. Prompt krijg je dan het ruziënde echtpaar, de vrouw die haar man tegen wil houden, struikelpartijen, afzakkende broeken en zo meer. Dolle pret natuurlijk, maar de grootste sufferd ziet dat hij met circusmedewerkers te maken heeft en niet met spontaan reagerende bezoekers. Die circusmensen leggen het er altijd veel te dik op, ze zijn gewoon slechte acteurs.
Wie er op ons eigen vakgebied vaak een potje van maken, zijn de zakkenrollers. Als zo'n pickpocket een "willekeurige" toeschouwer in één ruk van stropdas en overhemd berooft (en dat terwijl het slachtoffer zijn colbert aanhoudt), dan is zoiets volkomen ongeloofwaardig. De beroemde zakkenroller Dominique, wie geen zee te hoog ging, haalde aan het slot van zijn optreden tien (!) toeschouwers op het toneel. Je hoorde in zo'n nachtclub dan al gauw om je heen: "Er zullen wel een paar handlangers tussen zitten'. Wij collegae wisten dat het nog sterker was: ze waren alle tien ingewijden. Dat kostte Dominique in de Parijse Lido dan wel dagelijks tien flessen Champagne, maar dat kon er bij zijn gage wel van af. Want een wereldnummer was hij, dat staat vast.
Voor een heel wat subtieler gebruik van een "handlanger" een voorbeeld uit eigen praktijk. Het komt af en toe wel eens voor, dat men mij in een stamkroeg vraagt een trucje te doen. Omdat er in elk café geklaverjast wordt, ontstaat dan de volgende dialoog met de kastelein of barman.
- Heb jij even een spel kaarten voor me?
- Jazeker, hier heb ik een spel. Alsjeblieft.
- Tja, deze zijn wel een beetje erg verfomfaaid. Heb je geen kaarten die niet zo beduimeld zijn?
- Even kijken, ik heb geloof ik ergens een paar nieuwe spellen liggen. Ja, hier heb ik ze. Zijn deze beter?
Ik kreeg dan twee spellen, rode en blauwe rug. Even een mooie waaier maken, en dan maar goochelen.
U begrijpt het al: ik had in Amsterdam, later in Duitsland en zelfs nu nog in Den Haag in al mijn stamcafés mijn eigen spellen kaarten liggen. Aan geen enkele barkeeper heb ik ooit verteld, dat de kaarten én konisch én gemerkt én een beetje gepoederd waren. Wel kenden die jongens hun lesje en gaven ze me altijd de juiste kaarten. Had ik aan zo'n bar dan ook nog de kans twee kaarten ongemerkt in mijn zak te steken, dan vertoonde ik tevens de Do As I Do-truc, die ik een paar maanden geleden in dit blad heb beschreven. Overigens (en daar hebben we het op de laatste studiedag uitvoerig over gehad) je moet in zo'n café niet te penetrant aandringen je kunsten te vertonen. Impromptu goochelen betekent: niet lopen leuren met je vakkennis, maar áls het zover is, beslagen ten ijs komen.
Mijn voorbeeld, je eigen speelkaarten in cafés leggen, bewijst dat een ingewijde lang niet altijd volledig ingewijd hoeft te worden. In andere gevallen is het niet te vermijden dat de handlanger op de hoogte is van bepaalde tructechnieken. Je kunt je afvragen of dat verantwoord is. Ik vind van wel, mits het bereikte effect echt heel bijzonder is. De truc "Card on Window" (waarbij de getrokken en gemerkte kaart tenslotte aan de buitenkand van een raam verschijnt) is zonder meer een sensatie, maar... uitvinder John Scarne moest elke keer dat hij de truc vertoonde wel een ober in het geheim inwijden.
Een variatie op het thema "ingewijden" is de situatie, waarbij de vrijwillige assistent pas merkt wat er van hem wordt verwacht, als hij eenmaal op het toneel staat. De eerder genoemde Dominique gebruikte jaren geleden al een draadloze keelmicrofoon, die hij met een lichte druk van zijn elleboog naar believen in en uit kon schakelen. Je hoorde in de zaal dus wel zijn conférence, maar niet de instructies die hij tussendoor aan zijn assistenten gaf. Brutaal, maar erg verbluffend in effect.
Tot slot een van de allerbrutaalste staaltjes op dit gebied van toeschouwerbeïnvloeding. Het staat op naam van Max Malini, fameus goochelaar en een bluffer van allure. Deze Malini gooide een gloednieuw spel kaarten de zaal in, cellofaantje er nog omheen. Hij liet dat spel door het publiek nog een paar maal heen en weer werpen, totdat iedereen ervan overtuigd was dat een volkomen oningewijde bezoeker het spel in handen had. De artiest vroeg dan: "Wilt u ons het genoegen doen heel even de zaal te verlaten. In een hoekje van de theaterhal, op een plek waar echt niemand u kan zien, breekt u dan het spel open en stopt u één willekeurig gekozen kaart in uw binnenzak". Wanneer de man terug in de zaal was, noemde Malini zonder aarzelen de bewuste kaart! Hoe deed hij dat? Als u de truc niet kent, houdt dan nu heel even op te lezen en probeer het geheim door logisch redeneren zelf te ontdekken.
Niet gelukt? De oplossing is vrij simpel, maar wel hondsbrutaal. Als de toeschouwer buiten de zaal het spel opende, vond hij in het doosje een biljet van een dollar, met het volgende briefje: "Behoudt u deze dollar en wees sportief (keep this buck and be a sport). Stop de harten tien in uw binnenzak, die kaart ligt bovenop het spel. Bedankt voor uw medewerking!"
Er is geen geval bekend van een toeschouwer die weigerde het spelletje mee te spelen! Wat belet ons dus deze truc ook eens in Nederland te proberen. Van die dollar zullen we dan maar een tientje maken, vindt u ook niet?
Dick Harris
Dit artikel is gepubliceerd op vrijdag 18 december 2015 om 11.52 uur en komt uit de Informagie (jaargang 4, nummer 3, januari/februari 1993), het Nederlandse vakblad voor de goochelkunst. Het artikel is met toestemming van de eindredacteur geplaatst op deze website.
